DIRECT DEMOCRACY IN POLAND: PEOPLE’S INITIATIVE INSTITUTION
DE LEGE FERENDA COMMENTS
Keywords:
People’s initiative, Direct democracies, PolandAbstract
Poland is a country of the so-called “young democracy” type. As provided for in Art. 2 of The Constitution of the Republic of Poland dated 2 April 1997, “The Republic of Poland is a democratic state of law, fulfilling the principles of social justice”. Art. 4 of The Constitution of the Republic of Poland gives superior authority to the Nation. This authority can be exercised “through representatives or directly”. But Poland does not have much experience with the institution of a people’s initiative, nor with other forms of direct democracy. The Polish national law provides for two types of people’s initiative. One type is a people’s initiative of putting a bill before the parliament as provided for in Art. 118 subpar. 2 of the Constitution of the Republic of Poland and the Act dated 24 June 1999 on the use of a legislative initiative by citizens. The second type is a people’s initiative of putting forward a motion to hold a legislative referendum regulated by the Act dated 14 March 2003 on holding a national referendum. The legislature did not provide for, however, a people’s initiative for the purpose of amending the constitution or its abrogation. The subject of this paper is the institution of a people’s initiative of national scope.
References
BALICKI R., JABŁOŃSKI M., Materiały do prawa konstytucyjnego, Warszawa.
BANASZAK B., Prawo wyborcze obywateli, Warszawa. 1996.
BANASZAK B., Prawo konstytucyjne, Warszawa. 1999.
BUCZKOWSKI J., Podstawowe zasady prawa wyborczego III Rzeczypospolitej, Lublin. 1998.
DOBROWOLSKI M., O pojęciu „ustawa” w procesie legislacyjnym, „Przegląd Sejmowy” nr 2. 2003.
DZIAŁOCHA K., Uzasadnienie zdania odrębnego od orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 stycznia 1991 r., K. 11/90, OTK 1991 r. 1991.
ECKHARDT K., Udział organów władzy wykonawczej w procesie stanowienia ustaw, Przemyśl. 2000.
GARLICKI L., Zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych, „Studia Iuridica”, nr 28. 1995.
GARLICKI L., Konstytucja a ustawy przedkonstytucyjne, [in:] Wejście w życie nowej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, XXXIX Ogólnopolska Konferencja Katedr Prawa Konstytucyjnego. Księga Pamiątkowa K. Działochy, ed. Z. Witkowski, Toruń. 1998.
GARLICKI L., SZEPIETOWSKA B., Ustawa w projektach Konstytucji RP, „Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 1745, Prawo, źródła prawa i gwarancje jego zasadności w projektach Konstytucji RP”, ed. K. Działocha, A Preisner, Wrocław. 1995.
GRABOWSKA S., Geneza i ewolucja inicjatywy ludowej w Europie, Gubernaculum et Administratio, “Zeszyty Naukowe Instytutu Administracji Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Historia - Prawo – Administracja”, Częstochowa. 2001.
GRABOWSKA S., Inicjatywa ludowa w Rzeczypospolitej Polskiej, „Rzeszowskie Zeszyty Naukowe”, t. 30, Rzeszów. 2001.
GRABOW SKA S., Inicjatywa ustawodawcza obywateli, „Studia z prawa wyznaniowego”, nr 2, Lublin. 2001.
GRABOWSKA S., Instytucja ogólnokrajowej inicjatywy ludowej w wybranych państwach europejskich. Studium prawno - porównawcze, Rzeszów. 2005.
GRABOWSKA S., Modele regulacji ludowej inicjatywy ustawodawczej, „Studia prawnicze”, z. 1 (171), Warszawa. 2007.
GRABOWSKA S., Formy demokracji bezpośredniej w wybranych państwach europejskich, Rzeszów. 2009.
JABŁOŃSKI M., Uwagi o referendum lokalnym, „Prawa człowieka”, nr 4, Katowice. 1997.
JABŁOŃSKI M., Referendum de lege lata i de lege ferenda, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, no 2047, „Przegląd Prawa i Administracji”, T. XXXIX, Wrocław. 1997.
JABŁOŃSKI M., Wynik referendum a zasada dyskontynuacji prac Sejmu, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, no 2100, „Przegląd Prawa i Administracji”, T. XXXIX, Wrocław. 1997.
JABŁOŃSKI M., Referendum jako forma wyrażenia zgody na przekazanie organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, no 2079, „Przegląd Prawa i Administracji”, T. XL, Wrocław. 1998.
JABŁOŃSKI M., Ogólna charakterystyka instytucji referendum ogólnokrajowego po uchwaleniu nowej Konstytucji RP, „Acta Universatis Wratislaviensis, nr 2142, „Przegląd Prawa i Administracji”, T. XLII, Wrocław. 1999.
JABŁOŃSKI M., Referendum ogólnokrajowe w polskim prawie konstytucyjnym, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, no 2331, „Prawo” T. CCXXIV, Wrocław. 2001.
JABŁOŃSKI M., Obywatelskie prawo inicjatywy ustawodawczej, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, ed. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa. 2002.
JAROSZ Z., Instytucja referendum w procesie stanowienia ustaw, [w:] Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym, ed. J. Trzciński, Warszawa. 1994.
JAROSZ Z., Opinia w związku z postanowieniem Sądu Najwyższego z 26 maja 1998 r. uchylającym uchwałę Prezydium Sejmu w sprawie odmowy przyjęcia wniosku o zarządzenie referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 5. 1998.
JASKIERNIA J., Zasady demokratycznego państwa prawnego w Sejmowym postępowaniu ustawodawczym, Warszawa. 1999.
KOKSANOWICZ G., Nadawanie biegu inicjatywom ustawodawczym w świetle postanowień regulaminu Sejmu, PPK nr 1 (9) Kompetencje i organizacja parlamentów w państwach europejskich. 2012.
KRUK M., Prawo inicjatywy ustawodawczej w nowej Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy”, nr 2. 1998.
KUCIŃSKI J., Konstytucyjny ustrój państwowy Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa. 2003.
KUCIŃSKI J., Demokracja przedstawicielska i bezpośrednia w Trzeciej Rzeczypospolitej, Warszawa. 2007.
KUDEJ M., Opinia w związku z postanowieniem Sądu Najwyższego z 26 maja 1998 r. uchylającym uchwałę Prezydium Sejmu w sprawie odmowy przyjęcia wniosku o zarządzenie referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 5. 1998.
KULIG A., Naleziński B., Referendum w systemie ustrojowym Polski, „Przegląd Sejmowy”, nr 5. 1996.
MORDWIŁKO J., W sprawie struktury i kompetencji kierowniczego organu Sejmu w świetle Konstytucji RP. Biuletyn ekspertyzy i opinie prawne, „Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu” nr 3 (25), Warszawa. 1997.
MORDWIŁKO J., Opinia w związku z postanowieniem Sądu Najwyższego z 26 maja 1998 r. uchylającym uchwałę Prezydium Sejmu w sprawie odmowy przyjęcia wniosku o zarządzenie referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 5. 1998.
MORDWIŁKO J., Opinia w sprawie postępowania z wnioskami obywatelskimi wniesionymi do Sejmu w sprawie zarządzenia referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 1. 1999.
MORDWIŁKO J., Opinia w sprawie trybu postępowania Sejmu z wnioskiem grupy obywateli o przeprowadzenie referendum ogólnokrajowego, „Przegląd Sejmowy”, nr 3. 2000.
OLEJNICZAK - SZAŁOWSKA E., Referendum lokalne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa. 2002.
PATRZAŁEK A., Referendum na świecie. Problemy konstytucujnoprawne, [w:] Referendum w Polsce współczesnej, ed. D. Waniek, M. Staszewski, Warszawa. 1995.
PATRZAŁEK A., SZMYT A., Warunki prawne wniesienia projektu ustawy, [w:] Postępowanie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym, ed. J. Trzciński, Warszawa. 1994.
PIASECKI A., Referendum w III RP, Warszawa. 2005.
PIETRZAK M., Demokracja reprezentacyjna i bezpośrednia w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Referendum konstytucyjne w Polsce, ed. M. T. Staszewski, Warszawa. 1997.
REDELBACH A., WRONKOWSKI S., ZIEMBIŃSKI Z. Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa. 1994.
REPEL J., Nowa ustawa o referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 2. 1997.
REPEL J., Trybunał Konstytucyjny a instytucja referendum, „Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 1963, Prawo CCLVII”, Wrocław. 1997.
RYTEL - WARZOCHA A., Sądowa kontrola nad referendum ogólnokrajowym, [in:] Trzecia władza. Sądy i trybunały w Polsce, ed. A. Szmyt, Gdańsk. 2008.
SARNECKI P., Wprowadzenie Konstytucji w życie, [w:] Wejście w życie nowej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, XXXIX Ogólnopolska Konferencja Katedr Prawa Konstytucyjnego. Księga Pamiątkowa K. Działochy, ed. Z. Witkowski, Toruń. 1998.
SARNECKI P., red. Prawo konstytucyjne RP, Warszawa. 1999.
SARNECKI P., Opinia w sprawie postępowania z wnioskami obywatelskimi wniesionymi do Sejmu w sprawie zarządzenia referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 1, 1999.
SARNECKI P., Ustawa z 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym na tle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy”, nr 3. 2003.
SARNECKI P., O regulacjach między przepisami nowej Konstytucji a pozycją i uprawnieniami Prezydium Sejmu, „Biuletyn ekspertyzy i opinie prawne, Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu”, nr 3 (25), Warszawa 1997.
SKOTNICKI K., Zasada powszechności w prawie wyborczym. Zagadnienia teorii i praktyki, Łódź. 2000.
SKRZYDŁO W., ed. Prawo konstytucyjne, Lublin. 1996.
SKRZYDŁO W., Władza ustawodawcza w Konstytucji RP, [w:] Ustrój konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej, ed. R. Mojak, Społeczeństwa - demokracje - konstytucje, Tom X, Lublin. 2000.
SKRZYDŁO W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Kraków. 2002.
SKRZYDŁO W., SOBOLEWSKI Z., Wykładnia pojęcia „ustawa”. Komentarz do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - Izba karna z dnia 16 marca 1967 roku, VI KZP 56/66, [w:] Funkcjonowanie administracji w świetle orzecznictwa, t. 4, Warszawa. 1974.
SOKOLEWICZ W., Postępowanie z projektem ustawy lub uchwały, do którego nie dołączono uzasadnienia, „Biuletyn Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu”, nr 2, Warszawa. 1993.
SZAREK R., Granice lokalnej demokracji, „Gazeta Prawna”, nr 44. 1999.
SZEPIETOWSKA B., Opinia w związku z postanowieniem Sądu Najwyższego z 26 maja 1998 r. uchylającym uchwałę Prezydium Sejmu w sprawie odmowy przyjęcia wniosku o zarządzenie referendum, „Przegląd Sejmowy”, nr 5. 1998.
SZEPIETOWSKA B., W sprawie wykonywania inicjatywy ustawodawczej przez obywateli (art. 118 ust. 2 konstytucji), Biuletyn Ekspertyzy i Opinie Prawne, nr 3 (39), Warszawa. 2000.
SZEWCZYK M., Kilka uwag na temat instytucji obywatelskiej inicjatywy prawodawczej w Unii Europejskiej, PPK 4 (12). 2012.
SZMYT A., Ustawa referendalna, [w:] Prawo, źródła prawa i gwarancje jego zasadności w projektach Konstytucji RP, ed. K. Działocha, A Preisner, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 1745, Wrocław. 1995.
SZYMANEK J., Ludowa inicjatywa ustawodawcza. Uwagi de lege lata, „Państwo i Prawo”, z. 3. 2001.
UZIĘBŁO P., Ustawa z 1999 roku o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, „Przegląd Sejmowy”, nr 4. 2000.
UZIĘBŁO P., Inicjatywa ustawodawcza obywateli w Polsce na tle rozwiązań ustrojowych państw obcych, Warszawa. 2006.
UZIĘBŁO P., Demokracja partycypacyjna. Wprowadzenie, Gdańsk. 2009. WINCZOREK P., Obywatele wnoszą projekt ustawy, „Rzeczpospolita”, nr 196, z
dnia 23 sierpnia 1999r.
WINCZOREK P., Projekt ustawy o referendach ogólnokrajowych, „Państwo i Prawo”, z. 12. 2002.
WITKOWSKI Z., GALSTER J., SZYSZKOWSKI W., Podstawy prawa konstytucyjnego Rzeczpospolitej Polskiej, Toruń – Warszawa. 1999.
ZIELIŃSKI E., Referendum w państwie demokratycznym, [w:] Referendum w Polsce współczesnej, ed. D. Waniek, M. T. Staszewski, Warszawa. 1995.
ZIĘBA - ZAŁUCKA H., Sejm Rzeczypospolitej, [w:] Wybrane instytucje prawa konstytucyjnego, ed. H. Zięba - Załucka, Przemyśl. 1998.
